دفتر طراحی مان | مرکز بانوان آبان
مرکز بانوان آبان
طراحی: استودیو معماری مان
تیم طراحی: مجید زمانی، محدثه یونسی، علی غرقی (همکاری)، حامد کرمی، حمید کرمی
آدرس: تهران، کوی سیزده آبان
کارفرما : تعاونی زنان کوی 13 آبان
اجرا: گروه معماری مان، مجید زمانی، علی غرقی
کاربری قبلی: مسکونی
کاربری فعلی: آشپزخانه
مساحت: 84 مترمربع
پروژه‌ی « آشپزخانه تعاونی زنان کوی 13 آبان»، در راستای هدف «توانمندسازی اجتماعی زنان» در یکی از بخش‌های جنوبی شهر تهران احداث شده است. کاربران این پروژه در قالب «آشپزخانه»، بانوان محله 13 آبان در شهر ری می‌باشند که فعالیت خود را در میانه‌ی دهه 1370 از فضاهایی استیجاری، کوچک و نامطلوب و با ارائه خدمات محدود به همسایگان آغاز نمودند. پس از تلاش و توسعه کسب‌وکار در طول دو دهه و با همراهی و مساعدت سازمان‌های خیریه مردم نهاد توانسته خانه‌ای قدیمی را در مجاورت بازار روز محله با هدف سهولت تهیه روزانه مواد غذایی خریداری نمایند.
شهرک 13 آبانِ شهر‌ری، در ناحیه 3 شهرداری منطقه 20 تهران، در میانه دهه 40، با هدف اسکان آلونک‌نشینان و زاغه‌نشینان مهاجر به تهران در قواره هایی 84 متر مربعی، احداث شد. کولی‌ها (از پشت کوه یزد)، نهاوندی‌ها، اراکی‌ها، لرهای تویسرکان و افغانستانی‌ها در کنار ساکنین قدیمی کوی؛ بافت اجتماعی گونه‌گون محله را تشکیل می‌دهند. بافت بر حسب طبیعت و سابقه زاغه‌نشینی، در بردارنده معضلاتی کوچانده‌شده و کمابیش پذیرفته‌شده از سوی ساکنین می‌باشد.
نقطه ورود گروه معماری مان با دعوت «موسسه مردم نهاد توانمندسازی بانوان»، برای بازسازی، تغییر و طراحی بنای یک طبقه مسکونی با حداقل هزینه، به فضایی مناسب جهت تهیه و پخش مواد غذایی شروع شد. در وهله نخست، در سطح کلان، دو رویکرد موازی در دو ساحت متفاوت، تعریف شد: رویکرد نخست، مواجهه کالبدی با تک بنایی نیازمند به تامین و تاسیس امکانات اولیه و اساسی با بودجه‌‌ای بسیار محدود، و رویکرد دوم، کارکرد بنا در مقیاس منظر شهری بود. در بافتی اجتماعی و زمینه‌ای کالبدی که آلودگی بصری به روزمرگی بدل شده‌بود، نمای سپید و خالص، به مثابه نوعی تضاد نسبت به وضع پر اغتشاش موجود و تلاشی برای پالایش بصری، با اثرگذاری در محدوده‌ای فراتر از مرز کالبدی پروژه، طرح شد. ساحت سومی که در طی فرایند پروژه مورد توجه قرار گرفت، امکان همسنگ فرض‌کردن نقش زنان شاغل در چنین بافت اجتماعی با نقش منظر شهری پروژه در بافت کالبدی است. این پروژه در پی معرفی نوعی آلترناتیو برای شیوه‌ای دیگر از زیستن در چنین زمینه‌ای مورد توجه بوده است.
بازسازی در فضای داخلی در چند سطح مورد توجه قرار گرفت: اقدامات در طیفی گسترده از تامین نیازهای اساسی در قاعده هرم مانند تاسیسات ابتدایی (لوله‌کشی آب، فاضلاب، گاز و کانال‌های تهویه که ساختمان فاقد آن‌ها بود)، تعمیر اساسی پوشش و عایق رطوبتی بام، تامین نور طبیعی و تامین الزامات بهداشتی به عنوان محل تهیه خوراک (که موضوعی اجتناب ناپذیر بود و بخش بزرگی از بودجه محدود سی میلیون تومانی را به خود اختصاص می‌داد) تا توجه به وجوه استعلایی طراحی فضا انجام شود. رویکردی که اخذ شد نوعی مدیریت استراتژیک منابع محدود و تخصیص این منابع با توجه به اولویت‌های سخت‌گیرانه برآمده از محدودیت‌های شدید اقتصادی بود. محدودیت زمانی بازه طرح و اجرا، که از دو ماه فراتر نمی‌رفت، نیز طرح و فکری را طلب می‌کرد که علاوه بر محدودیت‌های فوق، سهولت و سرعت اجرا را نیز در پی داشته باشد. ساختمان، سازه‌ای بنّایی با دیوارهای باربر و قدمت بیش از پنجاه ساله بود که هرگونه دخل و تصرف در آن دشوار می‌نمود. در فرآیند ساخت نیز با توجه به رویکرد توانمندسازی، از بسیاری از نیروهای کار محلی و اطرافیان کارفرمایان استفاده شد. خواسته‌های اولیه کارفرمایان، از نگاهی حداقلی برای تامین تاسیسات ضروری فراتر نمی‌رفت و هیچ‌گونه تمایلی برای بازسازی ظاهر بیرونی ساختمان وجود نداشت. در طی فرآیند اهمیت کیفیات فضایی از مجرای معرفی نمونه‌ای اقتصادی، کارا و در عین حال زیبا، ایشان را قانع نموده تا نمای خارجی ساختمان را نیز در روند بازسازی وارد سازند. علاوه بر آن در طی فرآیند ساخت، همسایگان نیز با دیدن بدیلی اقتصادی اما زیبا، درخواست بازسازی خانه‌هایشان را با گروه مطرح کردند. این گروه معماری نیز پیشنهادهای خود را به عنوان طراح برای بهبود محیط محله که مبنی بر آن آمادگی انجام خدمات برای بازسازی و تغییر نمای تمام ساختمان های باقی مانده یک طبقه از دهه 40 با مشارکت شهرداری و ساکنین محل باشد ارائه نمود. این پیشنهاد با هدف بالا بردن مشارکت اجتماعی ساکنین، حس تعلق خاطر آنان به محله و دست کم بهبود منظر شهری در این مقیاس ارائه گردید.
طراحی و اجرای این پروژه به عنوان خدماتی رایگان از سوی گروه معماری مان بر پایه این هدف بود تا این پروژه بتواند با حداقل امکانات و بودجه، زمینه‌ساز تغییرات اجتماعی (حتی کوچک) در جهت توانمندسازی زنان و حضور فعال آن‌ها در عرصة اجتماعی و تولید اقتصادی به عنوان نمونة توسعه در مقیاس محلی، افزایش حس تعلّق به محیط و افزایش مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی باشد.
طراحی: استودیو معماری مان
تیم طراحی: مجید زمانی، محدثه یونسی، علی غرقی (همکاری)، حامد کرمی، حمید کرمی
آدرس: تهران، کوی سیزده آبان
کارفرما : تعاونی زنان کوی 13 آبان
اجرا: گروه معماری مان، مجید زمانی، علی غرقی
کاربری قبلی: مسکونی
کاربری فعلی: آشپزخانه
مساحت: 84 مترمربع
پروژه‌ی « آشپزخانه تعاونی زنان کوی 13 آبان»، در راستای هدف «توانمندسازی اجتماعی زنان» در یکی از بخش‌های جنوبی شهر تهران احداث شده است. کاربران این پروژه در قالب «آشپزخانه»، بانوان محله 13 آبان در شهر ری می‌باشند که فعالیت خود را در میانه‌ی دهه 1370 از فضاهایی استیجاری، کوچک و نامطلوب و با ارائه خدمات محدود به همسایگان آغاز نمودند. پس از تلاش و توسعه کسب‌وکار در طول دو دهه و با همراهی و مساعدت سازمان‌های خیریه مردم نهاد توانسته خانه‌ای قدیمی را در مجاورت بازار روز محله با هدف سهولت تهیه روزانه مواد غذایی خریداری نمایند.
شهرک 13 آبانِ شهر‌ری، در ناحیه 3 شهرداری منطقه 20 تهران، در میانه دهه 40، با هدف اسکان آلونک‌نشینان و زاغه‌نشینان مهاجر به تهران در قواره هایی 84 متر مربعی، احداث شد. کولی‌ها (از پشت کوه یزد)، نهاوندی‌ها، اراکی‌ها، لرهای تویسرکان و افغانستانی‌ها در کنار ساکنین قدیمی کوی؛ بافت اجتماعی گونه‌گون محله را تشکیل می‌دهند. بافت بر حسب طبیعت و سابقه زاغه‌نشینی، در بردارنده معضلاتی کوچانده‌شده و کمابیش پذیرفته‌شده از سوی ساکنین می‌باشد.
نقطه ورود گروه معماری مان با دعوت «موسسه مردم نهاد توانمندسازی بانوان»، برای بازسازی، تغییر و طراحی بنای یک طبقه مسکونی با حداقل هزینه، به فضایی مناسب جهت تهیه و پخش مواد غذایی شروع شد. در وهله نخست، در سطح کلان، دو رویکرد موازی در دو ساحت متفاوت، تعریف شد: رویکرد نخست، مواجهه کالبدی با تک بنایی نیازمند به تامین و تاسیس امکانات اولیه و اساسی با بودجه‌‌ای بسیار محدود، و رویکرد دوم، کارکرد بنا در مقیاس منظر شهری بود. در بافتی اجتماعی و زمینه‌ای کالبدی که آلودگی بصری به روزمرگی بدل شده‌بود، نمای سپید و خالص، به مثابه نوعی تضاد نسبت به وضع پر اغتشاش موجود و تلاشی برای پالایش بصری، با اثرگذاری در محدوده‌ای فراتر از مرز کالبدی پروژه، طرح شد. ساحت سومی که در طی فرایند پروژه مورد توجه قرار گرفت، امکان همسنگ فرض‌کردن نقش زنان شاغل در چنین بافت اجتماعی با نقش منظر شهری پروژه در بافت کالبدی است. این پروژه در پی معرفی نوعی آلترناتیو برای شیوه‌ای دیگر از زیستن در چنین زمینه‌ای مورد توجه بوده است.
بازسازی در فضای داخلی در چند سطح مورد توجه قرار گرفت: اقدامات در طیفی گسترده از تامین نیازهای اساسی در قاعده هرم مانند تاسیسات ابتدایی (لوله‌کشی آب، فاضلاب، گاز و کانال‌های تهویه که ساختمان فاقد آن‌ها بود)، تعمیر اساسی پوشش و عایق رطوبتی بام، تامین نور طبیعی و تامین الزامات بهداشتی به عنوان محل تهیه خوراک (که موضوعی اجتناب ناپذیر بود و بخش بزرگی از بودجه محدود سی میلیون تومانی را به خود اختصاص می‌داد) تا توجه به وجوه استعلایی طراحی فضا انجام شود. رویکردی که اخذ شد نوعی مدیریت استراتژیک منابع محدود و تخصیص این منابع با توجه به اولویت‌های سخت‌گیرانه برآمده از محدودیت‌های شدید اقتصادی بود. محدودیت زمانی بازه طرح و اجرا، که از دو ماه فراتر نمی‌رفت، نیز طرح و فکری را طلب می‌کرد که علاوه بر محدودیت‌های فوق، سهولت و سرعت اجرا را نیز در پی داشته باشد. ساختمان، سازه‌ای بنّایی با دیوارهای باربر و قدمت بیش از پنجاه ساله بود که هرگونه دخل و تصرف در آن دشوار می‌نمود. در فرآیند ساخت نیز با توجه به رویکرد توانمندسازی، از بسیاری از نیروهای کار محلی و اطرافیان کارفرمایان استفاده شد. خواسته‌های اولیه کارفرمایان، از نگاهی حداقلی برای تامین تاسیسات ضروری فراتر نمی‌رفت و هیچ‌گونه تمایلی برای بازسازی ظاهر بیرونی ساختمان وجود نداشت. در طی فرآیند اهمیت کیفیات فضایی از مجرای معرفی نمونه‌ای اقتصادی، کارا و در عین حال زیبا، ایشان را قانع نموده تا نمای خارجی ساختمان را نیز در روند بازسازی وارد سازند. علاوه بر آن در طی فرآیند ساخت، همسایگان نیز با دیدن بدیلی اقتصادی اما زیبا، درخواست بازسازی خانه‌هایشان را با گروه مطرح کردند. این گروه معماری نیز پیشنهادهای خود را به عنوان طراح برای بهبود محیط محله که مبنی بر آن آمادگی انجام خدمات برای بازسازی و تغییر نمای تمام ساختمان های باقی مانده یک طبقه از دهه 40 با مشارکت شهرداری و ساکنین محل باشد ارائه نمود. این پیشنهاد با هدف بالا بردن مشارکت اجتماعی ساکنین، حس تعلق خاطر آنان به محله و دست کم بهبود منظر شهری در این مقیاس ارائه گردید.
طراحی و اجرای این پروژه به عنوان خدماتی رایگان از سوی گروه معماری مان بر پایه این هدف بود تا این پروژه بتواند با حداقل امکانات و بودجه، زمینه‌ساز تغییرات اجتماعی (حتی کوچک) در جهت توانمندسازی زنان و حضور فعال آن‌ها در عرصة اجتماعی و تولید اقتصادی به عنوان نمونة توسعه در مقیاس محلی، افزایش حس تعلّق به محیط و افزایش مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی باشد.
