تری فارل، معمار بریتانیایی با رویکرد نامتعارف و جسورانه
1404/7/16
تری فارل، که در اواخر سپتامبر ۲۰۲۵ در سن ۸۷ سالگی درگذشت، یکی از نامتعارف‌ترین و تأثیرگذارترین معماران نسل خود در بریتانیا بود. رسانه‌ها او را با صفاتی چون «تک‌رو» و «رادیکال» توصیف کردند؛ معماری که از قرار گرفتن در حاشیه و به چالش کشیدن اصول پذیرفته‌شده لذت می‌برد.
ریشه‌های نگاه نامتعارف فارل در خاستگاه کارگری او در نیوکاسل و تحصیلاتش در دانشگاه پنسیلوانیا نهفته بود، جایی که با ایده‌های رابرت ونتوری و لویی کان آشنا شد که مدرنیسم جزمی را به چالش می‌کشیدند. او پس از بازگشت به لندن، با نیکولاس گریمشاو شراکتی را آغاز کرد که آن‌ها را به چهره‌های کلیدی جنبش های-تک بریتانیا تبدیل کرد. با این حال، در سال ۱۹۸۰، مسیر فکری این دو معمار از هم جدا شد. این جدایی صرفاً یک تصمیم تجاری نبود، بلکه یک انشعاب ایدئولوژیک بود.
در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، او با پروژه‌هایی جسورانه چهره لندن را تغییر داد. استودیوهای «TV-am» با «فنجان‌های تخم‌مرغ» غول‌پیکر و رنگارنگ روی بام، مانیفستی شوخ‌طبعانه علیه جدیت مدرنیسم بود. مشهورترین پروژه او، ساختمان «MI6» در لندن، قلعه‌ای پست‌مدرن است که با ترکیب موتیف‌های معماری باستانی و آرت دکو، حسی از قدرت و رمزآلودگی را القا می‌کند و با حضور مکرر در فیلم‌های جیمز باند، به نمادی فرهنگی تبدیل شد. پروژه‌های بزرگ دیگری مانند «Embankment Place»، که یک بلوک اداری عظیم را بر فراز ایستگاه قطار معلق نگه داشته، توانایی او در مدیریت پیچیدگی‌های شهری را به نمایش گذاشت. هدف فارل از پست‌مدرنیسم، استفاده از طنز و نمادگرایی برای بازگرداندن گفتگو بین معماری و مردم بود.
با گذر زمان، تمرکز فارل از طراحی ساختمان‌های منفرد به سمت یک فلسفه جامع‌تر شهری، یعنی «مکان‌سازی»، تغییر جهت داد. او به یکی از پیشگامان شهرسازی در بریتانیا تبدیل شد که سرسختانه با تخریب کامل مخالفت می‌کرد و از «تطبیق و تبدیل» به عنوان گزینه‌ای خلاقانه و پایدار حمایت می‌نمود. اوج تأثیرگذاری او گزارش سال ۲۰۱۴ با عنوان «بازبینی فارل» بود که به سفارش دولت تهیه شد و بر لزوم مشارکت شهروندان در فرآیند برنامه‌ریزی شهری تأکید داشت.
در دهه ۹۰، فارل با تأسیس دفتری در هنگ کنگ، فعالیت‌های خود را در سطح بین‌المللی گسترش داد و به یکی از معماران برجسته غربی در آسیا تبدیل شد. او پروژه‌هایی با مقیاس عظیم طراحی کرد، از جمله برج نمادین «پیک» در هنگ کنگ و آسمان‌خراش «KK100» در شنژن که بلندترین ساختمان طراحی‌شده توسط یک معمار بریتانیایی است.
ریشه‌های نگاه نامتعارف فارل در خاستگاه کارگری او در نیوکاسل و تحصیلاتش در دانشگاه پنسیلوانیا نهفته بود، جایی که با ایده‌های رابرت ونتوری و لویی کان آشنا شد که مدرنیسم جزمی را به چالش می‌کشیدند. او پس از بازگشت به لندن، با نیکولاس گریمشاو شراکتی را آغاز کرد که آن‌ها را به چهره‌های کلیدی جنبش های-تک بریتانیا تبدیل کرد. با این حال، در سال ۱۹۸۰، مسیر فکری این دو معمار از هم جدا شد. این جدایی صرفاً یک تصمیم تجاری نبود، بلکه یک انشعاب ایدئولوژیک بود.
در دهه‌های ۸۰ و ۹۰، او با پروژه‌هایی جسورانه چهره لندن را تغییر داد. استودیوهای «TV-am» با «فنجان‌های تخم‌مرغ» غول‌پیکر و رنگارنگ روی بام، مانیفستی شوخ‌طبعانه علیه جدیت مدرنیسم بود. مشهورترین پروژه او، ساختمان «MI6» در لندن، قلعه‌ای پست‌مدرن است که با ترکیب موتیف‌های معماری باستانی و آرت دکو، حسی از قدرت و رمزآلودگی را القا می‌کند و با حضور مکرر در فیلم‌های جیمز باند، به نمادی فرهنگی تبدیل شد. پروژه‌های بزرگ دیگری مانند «Embankment Place»، که یک بلوک اداری عظیم را بر فراز ایستگاه قطار معلق نگه داشته، توانایی او در مدیریت پیچیدگی‌های شهری را به نمایش گذاشت. هدف فارل از پست‌مدرنیسم، استفاده از طنز و نمادگرایی برای بازگرداندن گفتگو بین معماری و مردم بود.
با گذر زمان، تمرکز فارل از طراحی ساختمان‌های منفرد به سمت یک فلسفه جامع‌تر شهری، یعنی «مکان‌سازی»، تغییر جهت داد. او به یکی از پیشگامان شهرسازی در بریتانیا تبدیل شد که سرسختانه با تخریب کامل مخالفت می‌کرد و از «تطبیق و تبدیل» به عنوان گزینه‌ای خلاقانه و پایدار حمایت می‌نمود. اوج تأثیرگذاری او گزارش سال ۲۰۱۴ با عنوان «بازبینی فارل» بود که به سفارش دولت تهیه شد و بر لزوم مشارکت شهروندان در فرآیند برنامه‌ریزی شهری تأکید داشت.
در دهه ۹۰، فارل با تأسیس دفتری در هنگ کنگ، فعالیت‌های خود را در سطح بین‌المللی گسترش داد و به یکی از معماران برجسته غربی در آسیا تبدیل شد. او پروژه‌هایی با مقیاس عظیم طراحی کرد، از جمله برج نمادین «پیک» در هنگ کنگ و آسمان‌خراش «KK100» در شنژن که بلندترین ساختمان طراحی‌شده توسط یک معمار بریتانیایی است.
